Hoe begin ik met natuurvolgend bosbeheer?
Doe niets wat niet nodig is. Laat de natuur het werk doen. Dat gaat al duizenden jaren goed.
Natuurvolgend bosbeheer kan je toepassen met elk bos, ongeacht de grootte, de leeftijd van de bomen, of de boomsoort.
Kenmerkend voor natuurvolgend bosbeheer is dat je de natuur het werk laat doen. Volgen dus, niet voor de muziek uit lopen. Ga niet proberen om tegen de natuurlijke processen in een ideaal bos te doen ontstaan en te houden. Die strijd verlies je, of het gaat je alleen maar veel geld kosten.
Doe dus niets wat niet strikt noodzakelijk is. Ga bij elke voorgenomen handeling na wat je er mee wilt bereiken en of de handeling een zinnig doel dient: uitvoerbaar en rendabel is. Als een handeling bedoeld is om er later extra geld mee te gaan verdienen, maar je kan daar geen serieuze berekening aan ten grondslag leggen, moet zo’n handeling al helemaal niet worden uitgevoerd. Daarover later meer.
Intussen groeien de bomen in het bos gewoon door.
Daarmee wordt meteen één van de grote verschillen tussen landbouw en bosbouw duidelijk. Bij landbouw moet je elk jaar weer opnieuw beginnen. Na elke oogst (“slacht”) moet je weer investeren om een gewenst cultuurproduct te produceren. Bij bos ligt dat anders. Bos ontstaat vanzelf en de groei daarin gaat maar door, ook al oogst je (“melk je”) af en toe een deel van het gegroeide product, binnen de grenzen die duurzaam bosbeheer stelt. Hout is dan ook geen cúltuurproduct, maar een nátuurproduct. Bos kan je “melken”, landbouwgewassen niet, die kan je alleen “slachten”.
Het tweede grote verschil tussen landbouw en bosbouw is dat een landbouwgewas slechts maanden nodig heeft om een oogstbaar product te leveren. Bomen hebben daar decennia voor nodig. Bij investeren in een landbouwgewas verdien je de investering en verzorgingskosten al na enkele maanden terug. Bij bos moet je over een investering decennia rente betalen voordat je de bomen die daar uit voortkomen kan gaan oogsten. Een zeer kostbare zaak dus. Dat maakt investeren in bos en hout onder de Nederlandse omstandigheden vrijwel altijd een economisch zinloze handeling.
Er is één prettige uitzondering op het nalaten van handelingen. Dat is het oogsten van bomen waaraan je, na aftrek van de kosten, geld verdient. Het melken dus.
Met het oogsten van geselecteerde bomen begint het natuurvolgend beheer, ook in bossen die op dat moment nog alle kenmerken van productiebos of houtakker vertonen. Je moet gewoon wachten tot er een aantal dikke bomen zijn die met winst verkocht kunnen worden. Dat is wat een professionele boswachter doet.
Na decennia van geleidelijke oogst zal het kronendak steeds ijler worden. Dan ontstaan vanzelf geschikte vestigingscondities voor jonge bomen. Die komen er dan spontaan.
